Przedawnienie podatku. Przeanalizuj czy postępowanie karnoskarbowe rzeczywiście zawiesiło bieg terminu przedawnienia
W przeciągu ostatnich lat organy podatkowe nagminnie korzystają z instytucji wszczęcia postępowania karnoskarbowego celem zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Przyglądając się tej praktyce można odnieść wrażenie, iż czynią to sztucznie, wyłącznie w celu uniknięcia przedawnienia. Skala zjawiska spowodowała, że sądy administracyjne zaczęły przyjmować tego rodzaju działanie za nieskuteczne wobec naruszenia zasady zaufania obywateli do organów skarbowych. Aktualnie oczekujemy na rozstrzygnięcie Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie o wszczynanie postępowań karnych skarbowych na krótko przed przedawnieniem.
Tymczasem przypominamy, że rozpoczęty bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego ulega zawieszeniu z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Taki stan prawny wywołał wiele kontrowersji, głównie z racji schematu podejmowanych działań przez fiskusa.
Termin przedawnienia zobowiązania podatkowego wynosi 5 lat. Organy podatkowe miały w zwyczaju podejmować aktywność dowodową w ostatnim momencie i przy okazji wszczynać postępowania z kodeksu karnego skarbowego w ostatnim roku biegu wspomnianego terminu. Warunkiem dla zastosowania zawieszenia jest poinformowanie o tym podatnika. Wymóg ten wynika z treści art. 70c Ordynacji, który nakazuje organowi podatkowemu zawiadomić podatnika o nierozpoczęciu lub zawieszeniu biegu przedawnienia. Przepis wszedł w życie z dniem 15 października 2013 roku, po tym jak w tej sprawie wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 lipca 2012 roku (sygn. P 30/11). Wysyłając pismo do podatnika o wszczętym wobec niego postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, wraz z powyższą informacją urzędy stały na stanowisku, iż skutecznie zapobiegały przedawnieniu zobowiązania podatkowego. Orzecznictwo zwróciło uwagę na kilka poważnych uchybień w tej procedurze.
Po pierwsze, wszczynanie postępowań na krótko przed skutecznym przedawnieniem zobowiązań jest bezpodstawne, co godzi w zasadę zaufania do organów publicznych oraz narusza szybkość postępowania. Tak orzekł NSA w wyroku z dnia 17 maja 2016 roku (sygn. II FSK 893/14) stanowiąc, że działania, które polegają wpierw na wszczynaniu postępowania podatkowego tuż przed upływem okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego w sytuacji, w której organ podatkowy dysponuje materiałem dowodowym wystarczającym do rozstrzygnięcia sprawy podatkowej od ponad pięciu lat, a następnie wszczynaniu postępowania o przestępstwo skarbowe są sprzeczne z prawem.
Po drugie, uchwałą z dnia 18 marca 2019 roku NSA (sygn. I FPS 3/18) stwierdził, iż zawiadomienie skutkuje zawieszeniem dopiero, gdy zostanie ono doręczone pełnomocnikowi ustanowionemu w danym postępowaniu kontrolnym, a nie podatnikowi. Zwraca się przy tym uwagę, iż nie ma tutaj znaczenia charakter pełnomocnictwa, bowiem reguła ta ma zastosowanie zarówno do pełnomocnictwa ogólnego, jak i szczególnego.
Po trzecie, treść zawiadomienia powinna być szczegółowa. WSA we Wrocławiu wyrokiem z dnia 22 lipca 2019 roku (sygn. I SA/Wr 365/19) nie zgodził się z wcześniejszym stanowiskiem NSA, gdzie stwierdzono, że wystarczy powołanie się przez fiskusa na w/w art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji. Wrocławski sąd uznał to za sprzeczne z prawem Unii Europejskiej, przede wszystkim ze standardami zawartymi w Karcie Praw Podstawowych. W wyroku sprecyzowano, że naczelnik urzędu powinien też wskazać konkretną informację w postaci przesłanki warunkującej zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, którego przedmiotem jest wszczęte postępowanie.
Zachęcamy do kontaktu celem weryfikacji czy w Państwa sprawie nie doszło do przedawnienia zobowiązania podatkowego.
