Czy kara umowna stanowi koszt uzyskania przychodu? Tarcza 4.0. daje nowe możliwości.

W dniu 22 czerwca Prezydent podpisał Tarczę 4.0., która daje podatnikom możliwość zaliczenia wydatków poniesionych tytułem kar umownych oraz odszkodowań do kosztów podatkowych.

Kara umowna jako koszt uzyskania przychodu (KUP)

Zmiany przepisów podatkowych wprowadzone przez Tarczę 4.0. otwierają podatnikom możliwość uwzględniania w kosztach uzyskania przychodów wydatków z tytułu kar umownych i odszkodowań wywołanych przez epidemię.

Przypomnieć trzeba, że zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów:

„kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług”.

Zgodnie z Tarczą 4.0. ograniczeniem tym nie będą objęte wydatki na zapłatę kar umownych i odszkodowań, jeżeli wada dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoka w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoka w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług, powstała w związku ze stanem zagrożenia epidemicznego lub stanem epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19.

Warto przypomnieć, że problematyka zaliczania zapłaconych kar umownych do kosztów uzyskania przychodu budzi kontrowersje. W dalszym ciągu sądy administracyjne bronią jednak praw podatników przyjmując, że „(…) gospodarczo racjonalne decyzje, podejmowane pierwotnie w określonych warunkach, w związku z negatywną zmianą okoliczności lub rozwojem działalności gospodarczej, mogą skutkować koniecznością podejmowania działań zmierzających do zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów i ponoszenia w związku z tym wydatków, które można zakwalifikować do kosztów podatkowych w rozumieniu art. 15 ust. 1 PDOPrU” (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lipca 2019 r., sygn. II FSK 2442/17). Kluczowe jest jednak istnienie związku przyczynowego, który wyraża się we wpływie (bezpośrednim lub pośrednim) ponoszonego kosztu na powstanie lub zwiększenie osiąganego przychodu lub we wpływie na zachowanie albo zabezpieczenie jego źródła. Sądy postuluje przy tym interpretowanie prawa podatkowego w oparciu o tzw. wykładnię gospodarczą, czyli taką, która przewiduje m.in. przyjęcie, że podatnik działa i powinien działać w sposób typowy dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą i dąży do osiągnięcia zysku, a nie strat.